Ruchomy alfabet


Ruchomy alfabet służy do nauki pisania i składa się z ruchomych liter alfabetu oraz przedmiotów, których nazwy układa się z liter jako ich podpisy.

Materiał ten został zainspirowany ruchomym alfabetem z metody Montessori (de: Bewegliches Alphabet, en: moveable alphabet) z tą różnicą, że w oryginalnej metodzie jako wzory użyte są właśnie rzeczywiste przedmioty, a w tej wersji wykorzystane są zdjęcia, które co prawda są mniej atrakcyjne dla dzieci, lecz są łatwiejsze do zastosowania w warunkach domowego nauczania grupy dzieci. Ponadto w opisanej metodzie dzieci dodatkowo zapisują poprawne nazwy w zeszycie.

Zestaw podstawowy

Zestaw podstawowy składa się z 80 wyrazów (zdjęć) podzielonych równo na 16 części (w ponumerowanych kopertach). Prawie wszystkie wyrazy zostały zaczerpnięte z kolejnych stron Elementarza Falskiego, w związku z tym zawierają coraz większą ilość głosek, aczkolwiek długość wyrazów nie jest narastająca. Wyrazy w kolejnych kopertach są coraz trudniejsze i zalecane jest przerabianie ich w zdefiniowanej kolejności.

Zestaw rozszerzony

Zestaw rozszerzony składa się z 155 wyrazów (zdjęć) podzielonych równo na 31 części (w kopertach oznaczonych literowo). Wyrazy w danej kopercie zawierają specyficzne głoski: wieloznaki, znaki diakrytyczne oraz zmiękczenia przez „i”, np. sz, ś, si.  Kolejność przerabiania powinna wynikać z bieżących potrzeb dziecka, takich jak aktualnie wprowadzone głoski lub problemy z ich pisownią.

Przerabianie materiału

Zalecane jest przerabianie materiału w następujących krokach:

  1. dziecko rozkłada zdjęcia z przerabianej koperty,
  2. dziecko nazywa wyrazy znajdujące się na zdjęciach,
  3. rodzić koryguje nazwy na podstawie listy, jest to istotne zwłaszcza jeśli w alternatywnej nazwie, której użyło dziecko występują litery, których jeszcze nie zna,
  4. dziecko układa podpisy z wielkich liter (przerabiając zestaw podstawowy) lub małych (przerabiając zestaw rozszerzony), w przypadku dzieci zaczynających naukę języka polskiego z dużym opóźnieniem względem lokalnego języka,  można od razu użyć małych,
  5. rodzic w razie potrzeby koryguje pisownię,
  6. rodzic wpisuje nazwy do zeszytu w linie, w przypadku dzieci potrafiących już pisać w innym języku, mogą one zrobić to samodzielnie.
    • każdy wyraz należy wpisać na początku linii, długie wyrazy wpisujemy co dwie linie, żeby było więcej miejsca na przepisanie,
    • w wyrazach z zestawu rozszerzonego przerabianą głoskę należy napisać innym kolorem w celu wyszczególnienia i utwalenia,
    • wyrazy rozdzielić małym kółeczkiem lub gwiazdką na linii środka wielkich liter,
  7. dziecko przepisuje każdy wyraz po kilka razy,
  8. rodzic sprawdza poprawność i dyskutuje z dzieckiem ewentualne odstępstwa od wzoru.

Użycie w nauce czytania

Możliwe jest również alternatywne użycie zestawu podstawowego i rozszerzonego jako materiału do nauki czytania.

Do tego celu wykorzystane są zdjęcia i podpisy. Dziecko wówczas układa gotowe podpisy (wycięte z wydruku listy) pod zdjęciami.

UWAGA! Przerabiając zestaw jednocześnie jako materiał do nauki pisania i czytania należy zachować kolejność pisanie-czytanie oraz zachować odstęp czasowy pomiędzy alternatywnymi typami zastosowania materiału!

Materiały

Dodatkowo do udostępnionych materiałów należy samodzielnie dorobić alfabet składający się z kartoników z wszystkimi literami, dwuznakami i trójznakiem z polskiego alfabetu. Samogłoski i spółgłoski powinny być oznaczone różnymi kolorami (najlepiej czerwony i niebieski). W mojej wersji z jednej strony kartonika zrobiłam wielkie litery z drugiej małe. Dla liter o mniejszej częstotliwości występowania potrzebnych jest co najmniej po pięć kopi, dla liter częściej występujących około dziesięciu kopi. Posortowane litery alfabetu (może być alfabetycznie lub w kolejności jak na klawiaturze) powinny być umieszczone w pojemniku, z którego łatwo je wyjąć. Dodatkowo na pojemniku litery mogą być oznaczone przykładowymi wyrazami i ilustracjami.