Kolorowanka: Ala i Janek

Opowiadanie o rodzeństwie Ali i Janku oraz innych dzieciach, zwierzakach i zabawkach występujących w Elementarzu Mariana Falskiego.

Opowiadanie jest ćwiczeniem czytania ze zrozumieniem, w którym na 14 stronach umieszczone zostały ilustracje Wioletty do uzupełnienia i pokolorowania na podstawie tekstów. Rodzic na podstawie rysunków może sprawdzić poziom zrozumienia czytanego tekstu i w razie potrzeby przedyskutować oraz poprawić zadania razem z dzieckiem.

Fragment: Ala i Ola mają dwie lalki: Lolę i Tolę. Lola ma rude włosy i kitki z żółtymi kokardkami. Sukienka Loli jest fioletowa w białe groszki, a jej buty są czarne. Tola ma czarne warkocze z różowymi kokardkami. Jej sukienka jest żółta z białym kołnierzykiem, a jej buty mają taki sam kolor jak kokardki. Cała książeczka do druku w formacie A5 do druku dwustronnego i A4.

Gra: polski w 5 sekund

Cel: utrwalenie liter i głosek

Grupa docelowa: dzieci uczące się liter (SP.0, SP.1)

Materiały: 80 kart z literami (1-40) i obrazkami (41-80, ilustracje są autorstwa Wioletty). Dla początkujących można ograniczyć zestaw do podzbioru wprowadzonych liter / głosek.materiały

Karty do druku.

Zastosowania:

  • Gra „5 sekund”: karty do użycia w grze zamiast oryginalnych kart. W razie konieczności można zrezygnować z ograniczenia czasowego (tytułowe 5 sekund). Do tego zastosowania konieczna gra „5 sekund junior” lub własna jej wersja.
  • Kolekcja: gracze kolejno biorą karty ze stosu kart odwróconych pytaniami w dół, odkrywają i (w ograniczonym czasie) odpowiadają na pytania do pierwszego błędu. Wygrywa ten kto zbierze najwięcej kart, na pytania, z których poprawnie odpowiedział.
  • Pary: odnajdywanie par: litera – obrazek. Może być jako zabawa dla jednej osoby lub w formie gry dla większej liczby osób.
  • Alfabet: układanie (par) kart w kolejności alfabetycznej lub według danego wzorca, np. układu klawiatury. Dla jednej lub większej liczby osób (j.w.).

Ruchomy alfabet


Ruchomy alfabet służy do nauki pisania i składa się z ruchomych liter alfabetu oraz przedmiotów, których nazwy układa się z liter jako ich podpisy.

Materiał ten został zainspirowany ruchomym alfabetem z metody Montessori (de: Bewegliches Alphabet, en: moveable alphabet) z tą różnicą, że w oryginalnej metodzie jako wzory użyte są właśnie rzeczywiste przedmioty, a w tej wersji wykorzystane są zdjęcia, które co prawda są mniej atrakcyjne dla dzieci, lecz są łatwiejsze do zastosowania w warunkach domowego nauczania grupy dzieci. Ponadto w opisanej metodzie dzieci dodatkowo zapisują poprawne nazwy w zeszycie.

Zestaw podstawowy

Zestaw podstawowy składa się z 80 wyrazów (zdjęć) podzielonych równo na 16 części (w ponumerowanych kopertach). Prawie wszystkie wyrazy zostały zaczerpnięte z kolejnych stron Elementarza Falskiego, w związku z tym zawierają coraz większą ilość głosek, aczkolwiek długość wyrazów nie jest narastająca. Wyrazy w kolejnych kopertach są coraz trudniejsze i zalecane jest przerabianie ich w zdefiniowanej kolejności.

Zestaw rozszerzony

Zestaw rozszerzony składa się z 155 wyrazów (zdjęć) podzielonych równo na 31 części (w kopertach oznaczonych literowo). Wyrazy w danej kopercie zawierają specyficzne głoski: wieloznaki, znaki diakrytyczne oraz zmiękczenia przez „i”, np. sz, ś, si.  Kolejność przerabiania powinna wynikać z bieżących potrzeb dziecka, takich jak aktualnie wprowadzone głoski lub problemy z ich pisownią.

Przerabianie materiału

Zalecane jest przerabianie materiału w następujących krokach:

  1. dziecko rozkłada zdjęcia z przerabianej koperty,
  2. dziecko nazywa wyrazy znajdujące się na zdjęciach,
  3. rodzić koryguje nazwy na podstawie listy, jest to istotne zwłaszcza jeśli w alternatywnej nazwie, której użyło dziecko występują litery, których jeszcze nie zna,
  4. dziecko układa podpisy z wielkich liter (przerabiając zestaw podstawowy) lub małych (przerabiając zestaw rozszerzony), w przypadku dzieci zaczynających naukę języka polskiego z dużym opóźnieniem względem lokalnego języka,  można od razu użyć małych,
  5. rodzic w razie potrzeby koryguje pisownię,
  6. rodzic wpisuje nazwy do zeszytu w linie, w przypadku dzieci potrafiących już pisać w innym języku, mogą one zrobić to samodzielnie.
    • każdy wyraz należy wpisać na początku linii, długie wyrazy wpisujemy co dwie linie, żeby było więcej miejsca na przepisanie,
    • w wyrazach z zestawu rozszerzonego przerabianą głoskę należy napisać innym kolorem w celu wyszczególnienia i utwalenia,
    • wyrazy rozdzielić małym kółeczkiem lub gwiazdką na linii środka wielkich liter,
  7. dziecko przepisuje każdy wyraz po kilka razy,
  8. rodzic sprawdza poprawność i dyskutuje z dzieckiem ewentualne odstępstwa od wzoru.

Użycie w nauce czytania

Możliwe jest również alternatywne użycie zestawu podstawowego i rozszerzonego jako materiału do nauki czytania.

Do tego celu wykorzystane są zdjęcia i podpisy. Dziecko wówczas układa gotowe podpisy (wycięte z wydruku listy) pod zdjęciami.

UWAGA! Przerabiając zestaw jednocześnie jako materiał do nauki pisania i czytania należy zachować kolejność pisanie-czytanie oraz zachować odstęp czasowy pomiędzy alternatywnymi typami zastosowania materiału!

Materiały

Dodatkowo do udostępnionych materiałów należy samodzielnie dorobić alfabet składający się z kartoników z wszystkimi literami, dwuznakami i trójznakiem z polskiego alfabetu. Samogłoski i spółgłoski powinny być oznaczone różnymi kolorami (najlepiej czerwony i niebieski). W mojej wersji z jednej strony kartonika zrobiłam wielkie litery z drugiej małe. Dla liter o mniejszej częstotliwości występowania potrzebnych jest co najmniej po pięć kopi, dla liter częściej występujących około dziesięciu kopi. Posortowane litery alfabetu (może być alfabetycznie lub w kolejności jak na klawiaturze) powinny być umieszczone w pojemniku, z którego łatwo je wyjąć. Dodatkowo na pojemniku litery mogą być oznaczone przykładowymi wyrazami i ilustracjami.

Nauka liter alfabetu

Tablica z alfabetem

Tablica może być wykorzystana jako pomoc przy wprowadzaniu liter oraz przypomnienie („ściąga”) dla dzieci, które już znają litery.

Tablica obejmuje 40 pól w układzie 10×4 i zawiera wszystkie litery, dwuznaki i trójznak.

W każdym polu zawarte są: wielkie i małe litery pisanką i drukiem (w przypadku wieloznaków tylko pierwsza litera jest wielka), ilustracja przykładowego obiektu z daną głoską – wykonana przez Wiolettę,  nazwa obiektu pisanką i drukiem.  Dodatkowo poprzez rodzaj obramowania pola oznaczone zostało  czy dana głoska występuje na początku jakiegokolwiek wyrazu w języku polskim czy nie oraz kolorem oznaczone zostało czy jest ona samogłoską czy spółgłoską.

Tablica do druku:

Układanka z alfabetem

Dodatkowo z tego samego zestawu głosekilustracji i nazw zrobiona została układanka, którą można wykorzystać do pracy indywidualnej z dzieckiem lub zaadoptować jako grę w grupie dzieci.

Materiały zawierają 7 arkuszy: głoski  drukiem i pisanką, ilustracje do pokolorowania i pokolorowane, nazwy blokiem, drukiem i pisanką.

Wybrane arkusze można wydrukować (na trochę grubszym papierze), a następnie wyciąć pojedyncze elementy. Korzystając z elementów układanki lub ich podzbioru (na początku nauki) można przeprowadzić różne typy zabaw:

    • wyszukiwanie uzupełniających elementów do danej głoski, nazwy lub ilustracji,
    • układanie ciągów par (głoska – nazwa, nazwa – ilustracja, głoska – ilustracja) lub trójek (głoska – nazwa – ilustracja),
    • nauka kolejności głosek w alfabecie lub układanie elementów wg danego wzorca np. jak na klawiaturze komputerowej.

Można oczywiście wymyślać własne wersje zabaw lub inspirować się  istniejącymi zabawami i grami, jak np. gra memory.

Układanka do druku

Zabawy samogłoskowe

Na zajęciach zerówki w pierwszej kolejności były wprowadzone samogłoski niebędące znakami diakrytycznymi, czyli A, E, I, O, U, Y. Poniżej zawarty jest opis zabaw do nauki i utrwalania tych samogłosek. Zabawy te były wykorzystane podczas kolejnych spotkań grupy. Dla starszych dzieci okazało się, że zabawa w pociąg też jest atrakcyjna.

Koło samogłoskowe

Materiały: kreda, podwórko, kostka samogłoskowa (zamiast oczek ma litery: A, E, I, O, U, Y)

  • przygotowanie: rysujemy duże koło kredą na asfalcie, podzielone na 6 pól, w które dzieci wpisują samogłoski
  • nauka: każde dziecko obchodzi koło w dowolnym kierunku i wymawia samogłoski, jeśli dzieci znają już samogłoski, można pominąć ten krok
  • powtórka w formie zabawy:
    • dzieci ustawiają się na dowolnych polach
    • kolejno rzucają kostką samogłoskową, wymawiają samogłoskę i przechodzą na odpowiednie pole
    • jeśli wypadnie litera z pola na którym dziecko stoi, to może ono rzucić ponownie kostką
  • wariantami w kolejnych rundach powtórki mogą być: skakanie na odpowiednie pola oraz wymawianie wyrazów zaczynających się lub zawierających daną samogłoskę

Pociąg samogłoskowy

Materiały: papier / karton, kredki, szarfy, dziurkacz, nitki

  • przygotowanie:
    • dzieci robią pary biletów i oznaczeń miejsc w pociągu: A, E, I, O, U, Y
    • przymocowujemy do szarf oznaczenia miejsc, związujemy je i układamy na podłodze tak by utworzyły pociąg
  • zabawa:
    • kasa: dzieci kują bilety u jednego z dzieci, to jest mówią literę oznaczającą miejsce, które chcą kupić, a kaiser wydaje bilet, dla starszych dzieci: kasjer wypisuje bilet i pobiera opłatę za niego
    • pociąg: dzieci wsiadają na odpowiednie miejsce w pociągu, to znaczy wchodzą do szarfy oznaczonej daną literą lub siadają obok i chwytają szarfę w rękę
    • konduktor: kontrola biletów-miejscówek przez dziecko lub dorosłego
    • jazda: dzieci związane szarfami biegną do innego pomieszczenia przy piosence „jedzie pociąg z daleka…
    • po powrocie następuje zamiana ról, tak by każde dziecko sprzedawało bilety (u nas było to konieczne, bo wszyscy chcieli sprzedawać bilety ;-))

Dotykowa gra samogłoskowa

Materiały: papier, kredki, drewniane samogłoski, worek, kostka samogłoskowa (zamiast oczek ma litery: A, E, I, O, U, Y)

  • każde dziecko dostaje tabelkę z samogłoskami: A, E, I, O, U, Y
  • runda:
    • dziecko rzuca kostką samogłoskową, ewentualnie jeśli wypadnie już zdobyta literka może rzucić ponownie kostką
    • szuka w worku (bez patrzenia) drewnianej literki z taką samogłoską jaka wypadła na kostce
    • jeśli literka zgadza się, to mówi / pisze wyraz zaczynający się na tą literkę lub ją zawierający i zaznacza w tabelce, że tą literkę zdobyło
    • jeśli literka się nie zgadza, traci tą kolejkę
    • drewniana literka wraca do worka
  • wygrywa to dziecko, które pierwsze zdobędzie wszystkie literki