Tyrol po polsku

Na tej stronie dokumentujemy polskie ślady historyczne i artystyczne, sportowe, współpracy (miasto partnerskie) oraz współczesne ciekawostki jak również wszelkie inne polskie akcenty.

Ślady historyczne i artystyczne

XVI wiek

W kościele dworskim w Innsbrucku znajduje się na najstarszy ślad, którym jest posąg (1516) piastowskiej księżniczki Cymbarki mazowieckiej (1393-1429) babki cesarza Maksymiliana I. Księżniczka ta jest interesującą postacią historyczną, o której krążą legendy. Ta ciekawa postać stała się też tematem przewodnim jednych z zajęć Pszczółek i rozważań na temat jej posągu.

(?) Wytropić ślady bytności w Innsbrucku Jana Dantyszka.

XVII wiek

W Innsbrucku znajdują się też obrazy namalowane przez polskiego malarza Marcina Teofilowicza, który w latach 1626-1637 mieszkał w tym mieście:

W zbiorach tyrolskiego Muzeum Krajowego Ferdinandeum (niem. Tiroler Landesmuseum Ferdinandeum) znajduje się sześć obrazów autorstwa Teofilowicza oraz dwie repliki namalowane w późniejszym okresie. Znajduje się tam między autoportret z lat młodzieńczych (około 1590, widoczny na zdjęciu, z którego link prowadzi do źródła zdjęcia) oraz późniejszy portret (być może również autoportert, 1631). Jako, że ekspozycja muzealna się zmienia, obrazy nie zawsze są wywieszone i dostępne.
Prywatna Kaplica Mariacka (niem. Marienoratorium) obok kościoła dworskiego (niem. Hofkirche) (1627) – obrazy ścienne oraz sufitowe, dzięki uprzejmości kustosza udało nam się zwiedzić kaplicę,
Kościół Serwitów (niem. Servitenkirche) – obrazy ołtarzowe na głównym i bocznym ołtarzu: w ołtarzu głównym obraz przedstawiający zaślubiny Matki Boskiej ze św. Józefem (1628) oraz w ołtarzu bocznym (?), jak również portrety Heleny von Spiess (lata 1620) i Hippolytusa Guarinoni (lata 1620),
W klasztorze OO. Kapucynów (niem. Kapuzinerkloster, Klausurtrakt, 1. OG) znajdują się trzy obrazy: św. Antoniego z Padwy, św. Feliksa z Kantalicjo oraz św. Tomasza z Olery. Dzięki uprzejmości pani archiwistki udało nam się zwiedzić klasztor.
Kościoł OO. Jezuitów (niem. Jesuitenkirche) (1627) – fresk na kopule kościoła, nie zachowany.

Przed wejściem do Hotelu pod Złotym Orłem (niem. Hotel Goldener Adler), jednego z najstarszych budynków w Innsbrucku i jednego z najstarszych hoteli w Europie, umieszczona jest marmurowa tablica (widoczna z boku, link prowadzi do źródła zdjęcia) upamiętniająca pobyty w mieście najznamienitszych i dostojnych gości. Widnieje tam między innymi wygrawerowany napis „1638 Szambelanowie Książąt z Polski” (niem. “Kammerherren d. Prinzen von Polen”).

XIX wiek

W twierdzy Kufstein znajduję się od 1965 tablica pamiątkowa „Ku czci polskich bojowników walczących za wolność ojczyzny więźniów Kufsteinu w latach 1837-1850. Tablicę ufundowała Polska Rzeczpospolita Ludowa„. (?) Więcej informacji na ten temat można znaleźć m.in. w opracowaniu Tomasza Szuberta nt. Polscy więźniowie w twierdzy Kufstein w XIX wieku.

W archiwum Uniwersytetu w Innsbrucku można znaleźć też informacje o licznych polskojęzycznych studentach z okresu zaborów i nie tylko.

XX wiek

Na cmentarzu żołnierskim w Amras oraz cmenatrzu w Hall in Tirol znajdują się kamienne krzyże-pomniki upamiętniają przede wszystkim polskie ofiary hitlerowskiego reżimu. Można tam znaleźć również liczne metalowe krzyże na imiennych i bezimmiennych grobach Polaków (więcej informacji).

27 czerwca 1988 roku gościł w Innsbrucku Jan Paweł II. Papież odprawił mszę św. na stadionie Bergisel, a po niej modlitwę Anioł Pański, spotkał się z dziećmi w Eisstadion, oraz odprawił uroczyste nabożeństwo maryjne w bazylice Wilten, po czym został oficjalne pożegnany na lotnisku. Informacja o tym wydarzeniu znajduje się w budynku na trybunach, a przed głównym wejściem na teren skoczni znajduje się tablica pamiątkowa, płaskorzeźba z wizerunkiem papieża wraz tablicą pamiątkową znajduje się w kościele klasztornym w dzielnicy Wilten (niem.: Stifftwilten). Inną pamiątkę związaną z polskim papieżem można odnaleźć w tyrolskim Hallu. W tamtejszej mennicy została wybita srebrna moneta okolicznościowa (500 szylingów) upamiętniająca wizytę papieża w Wiedniu (1983). Monetę tą można obejrzeć w muzeum mennicy (w gablocie oznaczonej numerem 5 audioguide, wbrew podpisowi papież nie odwiedził Innsbrucka w 1983 lecz tylko raz w 1988).

Sportowe reprezentacje

Polscy zawodnicy pojawiali się na różnych zawodach organizowanych w Innsbrucku.

Zimowe Igrzyska Olimpijskie
- W 1964 Polskę reprezentowało 51 zawodników w 8 dyscyplinach, z których najwyższe miejsce, czwarte zajęła Irena Pawełczyk w saneczkowych jedynkach kobiet (więcej…).
- W 1976 Polskę reprezentowało 56 zawodników w 9 dyscyplinach i tym razem najwyższym zdobytym miejscem było szóste miejsce hokeistów (więcej…).
Zimowe Igrzyska Paraolimpijskie
- W 1984 polska ekipa zdobyła 13 medali (3, 2, 8) zajmując 9-te miejsce w klasyfikacji medalowej. Złote medale w biegach narciarskich zdobyli Marian Niedźwiadek na 5km i 10km oraz Barbara Chmielecka, Jolanta Kochanowska, Henryka Sadowska w sztafecie 3x5km (więcej…).
- W 1988 polska ekipa zdobyła 8 medali (1, 1, 6) zajmując 9-te miejsce w klasyfikacji medalowej. Złoty medal zdobył Marcin Kos w biegach narciarskich na 15km, a na 5km był drugi (więcej…).
Zimowe Igrzyska Olimpijskie Młodzieży
- W 2012 obecnych było 19 zawodników, z których Aleksandra Karpuziak zajęła najwyższe szóste miejsce w łyżwiarstwie szybkim na 3000m (więcej…).
Skoki Narciarskie
- W konkursach Turnieju Czterech Skoczni w Innsbrucku Polacy brali udział od 1956 (licząc od czołowej „15” w turnieju).
- W roku 1964 i 1965 na trzecim miejscu w konkursie Turnieju Czterech Skoczni w Innsbrucku był Józef Przybyła.
- Wojciech Fortuna zadebiutował w Innsbrucku w Pucharze Świata w 1971 i później kilkakrotnie startował w Turnieju Czterech Skoczni, jednak w Innsbrucku nie miał on spektakularnych sukcesów.
- Bergisel to również szczególny obiekt dla Adama Małysza, gdzie jako 17-latek zdobył tam pierwsze w karierze punkty Pucharu Świata, tu również wygrał konkurs w 2001 ustanawiając rekord starej skoczni oraz w 2004 nieoficjalny, letni rekord nowej skoczni. Na Bergisel można odnaleźć ujęcia z Adamem Małyszem: w kolekcji zdjęć skoczków odnoszących największe sukcesy w wieży skoczni oraz w części multimedialnej wystawy w budynku na trybunach.
- Kolejna fala spektakularnych sukcesów spiętrzyła się w 2018, kiedy to aż siedmiu Polaków występowało w konkursie Pucharu Świata w Innsbrucku, z których to Kamil Stoch wygrał ten konkurs.
(?) Może jakieś sporty letnie, wspinaczka, …

Kraków – miasto partnerskie

Kraków i Innsbruck zostały miastami partnerskimi w 1998. W ramach partnerstwa, w 2002 odbyły się Dni Krakowa w Innsbrucku, a w 2009 Dni Innsbrucka w Krakowie. Więcej informacji o współpracy można znaleźć na stronie miasta Krakowa.

W roku jubileuszu 15-lecia współpracy Krakowa i Innsbrucka – Konsul Honorowy RP w Tyrolu – Eugen Sprenger oraz była Burmistrz Innsbrucka Hilde Zach (pośmiertnie) otrzymali Krzyże Kawalerskie Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

Na północnym końcu deptaka Maria-Theresien-Straße, wśród wmurowanych w chodnik płytek z nazwami miast i kierunkami, znajduje się wskazanie na Kraków (701km w lini prostej). Napis znajduje się bliżej wschodniej strony na wysokości Tyrolii, a dokładnie jest na granicy między budynkami w których znajduje się Bonita i księgarnia Tyrolia.

W ramach projektu edukacyjnego ProMemoria_Auschwitz młodzież z Tyrolu, co roku (od 2010 z Tyrolu Południowego, a od 2015 z Tyrolu Północnego), udaje się na tydzień do Polski by zwiedzić Kraków w tym getta żydowskie oraz obóz koncentracyjny w Oświęcimiu-Brzezińce.

Współczesne ciekawostki

W ramach swoich podróży kulinarnych Robert Makłowicz odwiedził w 2007 roku Innsbruck i gotował Gröstl ze smażonym jajkiem, kiełbaskami i ziemniakami na Bergisel, zupę z niedźwiedziego czosnku przy Złotym Dachu, oraz knedle z twarogu i kompot z rabarbaru w Grassmayer (nagranie wideo). Z filmu dowiadujemy się także, iż w Grassmayer odlano dzwon „Benedykt XVI” dla kościoła w Rybniku, który jest drugim największy dzwonem w Polsce po II Wojnie Światowej. Robert Makłowicz zawitał także do Zillertal, gdzie na lodowcu Hintertux gotował tyrolską ziemniaczankę, w Landgasthof Linde (Stumm) przyrządził kluseczki szpinakowe, zaś knedle truskawkowe ugotował przy muzeum regionalnym w Zell am Ziller (nagranie wideo).

Źródła i podziękowania

Informacje zabrane i zweryfikowane zostały przez Joannę na podstawie źródeł internetowych w większości podanych bezpośrednio w tekście. Informacje o polskich śladach historycznych częściowo zostały zaczerpnięte ze strony Polonii w Tyrolu (Strzecha) oraz portalu Polskie Dzieje. Konsultacji historycznych udzielila nam Pan Wojciech Gatz za co jestem mu bardzo wdzięczna.

Ktokolwiek wie coś więcej o jakichkolwiek polskich śladach, akcentach lub ciekawostkach w Tyrolu i może się przyczynić do rozbudowy tej strony proszony jest o kontakt z Joanną.